بررسی جبران خسارت ناشی از تفویت فرصت

گاهی در اثر تقصیر دیگری ، شخص ، فرصت تحصیل منفعت و یا اجتناب از ضرر آینده را از دست می دهد . مثلاً ، شخصی که در کنکور ورود به دانشگاه ثبت نام نموده و آماده رقابت شده ، در روز امتحان در اثر تصادف ، مصدوم شده و از شرکت در امتحان محروم می شود و شانس قبولی در دانشگاه را از دست می دهد ؛ آیا شخصی که این نوع فرصت ها را از دست می دهد می تواند مطالبه خسارت کند . تردیدی که در قابل جبران بودن این نوع زیان ها وجود دارد از جهت « رابطه سببیت » و « مسلم بودن ضرر » است . در وجود رابطه سببیت بین تقصیر خوانده و زیان واقع شده ، تردید وجود دارد ، زیرا نمی توان گفت هرگاه تقصیر خوانده نبود ، زیان هم واقع نمی شد . در رفع این اشکال ، باید گفت که در این موارد ، نفس فرصت ( فرصت تحصیل منفعت و اجتناب از ضرر ) ، دارای ارزش است و عرفاً برای برخورداری از آن بها پرداخت می شود . لذا از دست دادن آن نوعی ضرر مسلم است و باید جبران شود و این ضرر ماهیتاً با زیان نهایی متفاوت است و از طرفی بین تقصیر خوانده و از دست رفتن فرصت ، رابطه سببیت وجود دارد . قلمرو طرح بحث (جبران خسارت ناشی از تفویت فرصت) هم در مسئولیت قراردادی و هم در مسئولیت غیرقراردادی ، وجود دارد. در این زمینه (تفویت فرصت) ، در نظام های حقوقی اختلاف نظر وجود دارد ، در حقوق موضوعه ایران ، با تحقیق و بررسی در قوانین چنین به نظر می رسد که در عقودی مثل جعاله ، مضاربه و ماده 6 قانون مسئولیت مدنی این مسئولیت پذیرفته شده ، اما به نحوی نیست که بتوان در آن ها قاعده ای بدست آورد. در فقه امامیه هم این مساله ، تحت عنوان عدم النفع مسلم ، مورد بررسی قرار گرفته است. این نظریه در فرانسه بیشتر پذیرفته شده است و در ایالات آمریکا هنوز این نظریه پذیرفته نشده است . .